کجاى «حج» را مى توان یافت که نشان کسى، حادثه اى و خاطره اى نداشته باشد؟ کدام عمل حج است که منقطع از ریشه اى در تاریخ باشد؟ بازشناسى این خاطره ها و یادآورى آن حادثه ها، هر کدام در تقویت ایمان و امیدبخشى به امّت اسلام، نقشى بسزا دارد.

زیارت حج، برداشتن گام بلندى است برفراز چندین هزار سال و شنیدن تاریخ زمان ابراهیم خلیل(علیه السلام) در امروز، و دیدن آثار هزاره هاى پیاپى ایمان و اعتقاد و عشق و ایثار. اگر گروهى به استخوانهاى پوسیده نیاکان و ستونهاى برافراشته کاخها مى بالند و افتخار مى کنند، امّت ابراهیمى، به یادگارهاى بازمانده از عقیده و برخاسته از ایمان و نشأت گرفته از «وحى» مى بالند و به بناى مقدّسى افتخار مى کنند که بانى آن ابراهیم است و کمک کار او اسماعیل، که هر دو از انبیاى بزرگند و شالوده این معبد، براساس عشق به خدا و یکتاپرستى است.

این رنگ خلوص و نشان تقواست که در میان آن همه آثار رنگارنگ و ثابت و متغیّرهاى گوناگون قدیم و جدید، ماندگار شده است.

حج، تنها یادآور تاریخ اسلام و حتى تاریخ ابراهیم خلیل(علیه السلام)نیست، بلکه با تاریخ و سرگذشتِ همه انبیاى توحیدى و کلّ بشریّت، گره خورده است.

حج، یافتن تاریخ در جغرافى است.

حج، تاریخ مجسّم و عینیّت یافته است. حج، تجسّم تاریخ توحید است.

زیارت این میعادگاه، مرورى است بر یک تاریخ کهن و سرشار از معرفت و فرهنگ وتعالیم. لیکن این مرور تاریخى و این دیدار پر بار، براى کسى سودمندتر است که با جزئیات تاریخ و حوادث و خاطراتِ نهفته در سنگ سنگ این شهر و گوشه گوشه این منطقه، آشنا باشد. آنچه شوق آفرین و شورافزاست و احساس لطیف و روحانى زائر را بر مى انگیزد، و او را در عالمى

سرشار از نور فرو مى برد، دانستن خاطره ها و رخدادهاست. در این صورت، زائر آنچه را قبلاً «شنیده» بوده، اینک مى بیند وآنچه را آموخته بوده، امروز، عیاناً با آن رو به رو مى شود و دانسته هایش «از علم به عین و از گوش به آغوش» مى آید.

مسلمان زائر، به آیینى معتقد است که نخستین وحى آیات قرآن، در غار حراى همین شهر، بر جان پیامبر نازل شده است.

برده داران کافر و ربا خواران خون آشام و سران قبایل، در همین جا به مخالفت با پیامبر برخاستند. جوانان پاکدل، پیروان روشن ضمیر، بلال ها، مصعب ها، عمارها، یاسرها و سمیّه ها در همین شهر، سخت ترین شکنجه ها را تحمل کرده اند.

یادآورى این صحنه هاى تاریخى در فرصتِ حج، سازنده تر و لذت بخش تر است و معنایى دیگر و طعمى شیرین تر در ذائقه زائر دارد.

نویسنده: جواد محدثی